یرقان در بزرگسالان یکی از شایع‌ترین بیماریهای کبدی است. در این بیماری، رنگ پوست و اندام‌های دیگر بدن به دلیل افزایش غلظت بیلیروبین در خون زیاد میشود.
بیلیروبین یک ماده‌ی زرد رنگ است. که به‌صورت طبیعی در بدن تولید میشود. بعد از آنکه سلول‌های قرمز خون تجزیه می‌شوند. بیلیروبین در کبد تجزیه میشود. و سپس از طریق صفراوی به دستگاه گوارش ارسال میشود. و در نهایت از بدن خارج میشود.
اما در مواردی مانند بیماریهای کبدی، اختلالاتی در این فرآیند به وجود می‌آید که موجب افزایش غلظت بیلیروبین در خون میشود. و باعث یرقان میشود. در این مقاله، به بررسی مهمترین عوامل خطر، علائم، تشخیص، و درمان بیماری یرقان در بزرگسالان پرداخته‌ایم.
پیشنهاد برای مطالعه: بهترین دستگاه‌های درمان زردی نوزاد
انواع یرقان
یرقان میتواند در سه نوع کلی بروز کند:
- یرقان همولیتیک: این نوع یرقان در نتیجه‌ی تجزیه‌ی بیش‌ازحد سلول‌های قرمز خون در بدن ایجاد میشود. و موجب افزایش میزان بیلیروبین در خون میشود.
- یرقان پست‌هپاتیک: این نوع یرقان در نتیجه‌ی خلل در کبد به دلیل بیماری کبدی، مانند سیروز یا هپاتیت، ایجاد میشود.
- یرقان پیش‌هپاتیک: نیز به دلیل مسدود شدن مجاری صفراوی در نتیجه‌ی بیماری‌هایی مانند سنگ صفراوی و یا سرطان صفراوی ایجاد میشود.
علت‌های ایجاد یرقان در بزرگسالی
علل ایجاد یرقان در بزرگسالی میتواند شامل عوامل مختلفی باشد.
از جمله بیماریهای کبدی مانند:
- سیروز و هپاتیت: هپاتیت C علت ۲۷٪ از موارد سیروز کبد و ۲۵٪ از موارد سرطان کبد است. سیروز کبد میتواند منجر به فشار خون بالا در رگ‌های متصل به کبد، تجمع مایعات در شکم، خون‌ریزی یا کبودی به سادگی، رگ‌های بزرگ شده، به خصوص در مری و معده، زردی و آسیب مغزی گردد.
- مسدودی در مجاری صفراوی: انسداد مجرای صفراوی توسط سرطان، سنگ کیسه صفرا، یا زخم از آسیب‌های کیسه صفرا است. که از ورود صفرا به روده جلوگیری می‌کند. و بیلی روبین به جای حمل و نقل در مجرای صفراوی در خون تجمع می‌یابد. نتایج این وضعیت زردی است.
- عوامل ژنتیکی
- عوامل خارج از بدن مانند داروها و مواد سمی
- بیماریهای مرتبط با خون مانند کم‌خونی‌های مزمن و انحلال مستقل سلول‌های قرمز خون
میتوانند سبب ایجاد بیماری زردی در بزرگسالان شوند.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: زردی فیزیولوژیک و زردی پاتولوژیک و روش های درمان آنها
علت یرقان همراه با سندرم گیلبرت
سندرم گیلبرت یک بیماری کبدی ژنتیکی خوش‌خیم مزمن است. که از علائم اصلی آن زردی پوست و چشم به سبب افزایش غلظت بیلی روبین در خون است.
در این بیماری، کمبود آنزیمی باعث میشود که بیلیروبین به صورت کامل به اسید گلوکورونیک اتصال نکند. و در نتیجه بیشتر در خون گردش داشته باشد. در این حالت، افزایش بیلیروبین در خون، میتواند به یرقان منجر شود.
علت یرقان همراه با سندرم کریگلر-نایجار
سندرم کریگلر-نایجار یک بیماری ژنتیکی نادر است که میتواند باعث ایجاد یرقان در بزرگسالان شود.
این بیماری باعث کاهش فعالیت آنزیم‌های مسئول اتصال بیلیروبین به اسید گلوکورونیک شده و به دلیل انباشت بیلیروبین در بدن، یرقان ایجاد میشود.
این سندرم همچنین با عوارضی مانند کاهش عملکرد شناختی، ضعف عضلانی، کاهش بینایی و اختلالات حرکتی همراه است.
پیشنهاد مطالعه: هزینه اجاره دستگاه زردی نوزاد: مزایا، قیمت‌ها و انتخاب بهینه
عوامل دارویی و سمی
داروها و مواد سمی میتوانند علت ایجاد یرقان در بزرگسالان باشند. مصرف برخی داروها مانند تیروکسین، پاراستامول، آمیتریپتیلین و آسپرین، همچنین مواد سمی مانند الکل، تری‌کلروتریک‌ان، آرسنیک و غیره، ممکن است به یرقان منجر شوند.
علائم و نشانه‌های یرقان در بزرگسالی
علائم یرقان در بزرگسالی شامل زردی پوست و چشمها، تاری دید، خستگی، سرگیجه، تهوع، استفراغ، افت خلقی، پوست خشک و خارش، ادرار تیره رنگ و مدفوع روشن رنگ می‌باشد.
در صورت بروز هریک از این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و مشکل خود را مطرح کنید.
تغییر رنگ پوست و سفت شدن آن
تغییر رنگ پوست به زردی و سفت شدن آن از نشانه‌های اصلی یرقان در بزرگسالی است. این تغییرات در پوست ناشی از بیلیروبین اضافی در بدن است. که در عروق خونی پوست تجمع می‌یابد. و باعث زردی و سفت شدن پوست میشود.
این تغییرات ممکن است در نواحی مختلف بدن، به ویژه در مناطقی که پوست نازک‌تر است، مشاهده شود.
تیرگی در ادرار و مدفوع
یکی از نشانه‌های یرقان در بزرگسالی، تیرگی در ادرار و مدفوع می‌باشد. این موضوع به دلیل افزایش بیلیروبین در خون و انتقال آن به ادرار و مدفوع ایجاد میشود.
در ادرار، رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه نیز مشاهده میشود که به دلیل وجود بیلیروبین در آن است.
خستگی و ضعف عمومی
یکی از نشانه‌های یرقان در بزرگسالی، خستگی و ضعف عمومی است. این علائم معمولاً به دلیل افزایش بیلیروبین در خون و کاهش فعالیت کبد و سیستم عصبی مرکزی رخ می‌دهند.
در صورت بروز این علائم همراه با زردی پوست و چشمها، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.
افزایش حساسیت به نور
افزایش حساسیت به نور نیز ممکن است یکی از نشانه‌های یرقان در بزرگسالی باشد. در این حالت، پوست بیمار در برابر نور خورشید حساسیت بیشتری نسبت به معمول دارد و باعث بروز خارش، سوزش و درد میشود.
این علایم نشان دهنده واکنش بدن به افزایش سطح بیلیروبین در خون است.
دردهای شکمی
دردهای شکمی میتوانند نشانه‌ای از یرقان در بزرگسالان باشند. این دردها معمولاً در منطقه پایین شکم، سمت راست شکم یا در قفسه سینه در نزدیکی کبد احساس می‌شوند.
این دردها ممکن است با تغییر در اندازه کبد، سنگ صفراوی، التهاب گوارش و غیره همراه باشند. و باید به‌صورت جدی پیگیری شوند.
پیشنهاد برای مطالعه: اجاره دستگاه زردی نوزاد
روش‌های پیشگیری از یرقان در بزرگسالی
برای پیشگیری از یرقان در بزرگسالان، می‌توان به موارد زیر توجه کرد:
۱- رعایت رژیم غذایی سالم و متنوع، خصوصاً مصرف سبزیجات، میوه و غلات کامل که به تنظیم سطح بیلیروبین کمک می‌کنند.
۲- پیشگیری و درمان سریع بیماریهای انسدادی مانند سنگ صفراوی، تصلب مجاری صفراوی، سرطان صفراوی و غیره.
۳- اجتناب از مواد مسموم‌کننده مثل الکل و مواد دارویی شایع مانند تیروکسین، پاراستامول، آمیتریپتیلین و غیره.
۴- اصلاح سبک زندگی و کاهش وزن در صورت لزوم.
۵- مشاوره با پزشک و مصرف داروها و مکمل‌هایی که به کبد آسیب نمی‌زنند.
روش‌های تشخیص یرقان در بزرگسالی
برای تشخیص یرقان در بزرگسالان، پزشک معمولا با توجه به علائم بالینی و تاریخچه بیماری، از آزمایشات خونی مانند سطح بیلیروبین، آزمایشات کبدی، آزمایشات عفونی و آزمایشات تصویربرداری مانند اسکنر مغناطیسی و آلتراسونوگرافی استفاده می‌کند.
آزمایشات خونی
برای تشخیص یرقان در بزرگسالان، پزشک میتواند سطح بیلیروبین خون بیمار را اندازه‌گیری کند. افزایش سطح بیلیروبین در خون، نشانگر وجود یرقان است.
آزمایشات مرتبط با صفراوی
آزمایشات مرتبط با صفراوی، مانند آزمایش بیلیروبین مستقیم و غیرمستقیم، آزمایشات GGT و ALP، میتوانند به عنوان روش‌های تشخیص یرقان در بزرگسالی مورد استفاده قرار بگیرند.
سونوگرافی
سونوگرافی به عنوان یکی از روش‌های تشخیص یرقان در بزرگسالان، امکان تصویربرداری سیستم صفراوی و کبد را فراهم می‌کند. و با توجه به شدت نفوذ رنگ‌دانه در بافت‌های بدن، میزان یرقان را ارزیابی می‌کند.
بررسی میزان بیلیروبین در ادرار
بررسی میزان بیلیروبین در ادرار، به عنوان یکی از روش‌های تشخیص یرقان در بزرگسالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، مقدار بیلیروبین در ادرار اندازه‌گیری میشود. در صورت افزایش مقدار بیلیروبین در ادرار، ممکن است بیمار دچار یرقان باشد.
درمان یرقان در بزرگسالی
درمان یرقان در بزرگسالی بستگی به علت بروز یرقان و شدت آن دارد. در بیشتر موارد، درمان اصلی برای یرقان، درمان علت اصلی آن است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان و دریافت درمان های پشتیبانی مانند انتقال خون، آب‌گیری صفراوی، یا درمان دارویی باشد.
همچنین برای کاهش علائم یرقان، رعایت رژیم غذایی و استفاده از داروهای تسکین دهنده درد و ضد التهاب میتواند مفید باشد. در موارد نادر، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برطرف کردن مانعی باشد که باعث بروز یرقان شده است.
تغذیه و توصیه‌های رژیم غذایی برای بیماران یرقان
در بیمارانی که دچار یرقان هستند. تغذیه مناسب میتواند بهبود علائم بیماری کمک کند. رژیم غذایی باید شامل غذاهایی با بافت نرم و آسان هضم مانند سوپ‌ها، پوره‌ها، ماهی آب‌پز و مرغ آب‌پز باشد.
همچنین مصرف غذاهایی با سطح پایین چربی، نمک و قند توصیه میشود. میوه‌هایی با سطح بالای آنتی‌اکسیدان مانند سیب، هندوانه، گوجه‌فرنگی و پرتقال نیز برای بیماران یرقان مفید هستند.
در هر صورت، برای تهیه رژیم غذایی مناسب برای بیمار یرقان بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. همچنین، باید به مقدار مایعات مصرفی دقت شود. و مطمئن شوید که بیمار به اندازه کافی آب و مایعات مصرف می‌کند. تا به حفظ سلامت کلی بدن کمک شود.
تاثیر مصرف الکل بر بیماری یرقان
مصرف الکل میتواند به عنوان یکی از عوامل ایجاد کننده یرقان در بزرگسالان محسوب شود. الکل باعث تخریب سلول‌های کبدی میشود. و ممکن است باعث افزایش سطح بیلیروبین در خون شود.
در مصرف الکل بیش از حد، عوارض مرتبط با کبد مانند سیروز، ترومای کبدی و تحلیل مواد مغذی از طریق کبد ایجاد میشود. این عوارض میتواند منجر به افزایش سطح بیلیروبین در خون شود و یرقان را تشدید کند.
درمان یرقان در افرادی که مصرف الکل می‌کنند، شامل قطع الکل و درمان دیگر عوارض مرتبط با الکل است. به طور کلی، میزان مصرف الکل باید محدود شود تا جلوگیری از ایجاد عوارض و بیماریهای کبدی شدید شود.
نتیجه گیری
در نتیجه، یرقان یک علامت بیماری می‌باشد. که در بزرگسالان با افزایش بیلیروبین، نشان داده میشود. این بیماری ممکن است ناشی از عوامل دارویی، سمی و عفونی باشد.
در صورتی که یرقان به صورت مزمن باشد. و بیمار مصرف الکل داشته باشد. میتواند بر روی سلامت کبد و عملکرد آن تاثیر بگذارد. اما با تشخیص سریع و درمان به موقع، می‌توان از پیشرفت بیشتر بیماری جلوگیری کرد.
برای پیشگیری از بروز یرقان نیز مصرف الکل و داروهای متعددی که بر روی کبد تاثیر منفی دارند. باید به حداقل ممکن محدود شود و در صورت نیاز، باید با پزشک مشورت شود.
چنانچه نوزاد شما به زردی مبتلا شده است. جهت دریافت مشاوره رایگان از کارشناسان ما کافیست با شماره‌های 02166760962 – 09120263765 تماس بگیرید.
