زردی در نوزادان تازه متولد شده یکی از مهم ترین دغدغه های پدر و مادر هاست. زمانی که برای نوزاد تازه متولد شده خود را در آغوش می کشید و از پزشک می شنوید که نوزاداتان مبتلا به این بیماری است ممکن است برایتان دلهره آور و استرس زا باشد.
این سوال در ذهن بسیاری از والدین و اطرافیان نقش می بندد که آیا زردی نوزاد ما خطرناک است.
سوالاتی که اغلب ما در مواجه با این مشکل از خود می پرسیم می تواند از قبیل سوالات زیر باشد:
آیا می تواند جان و سلامتی نوزاد را تهدید کند؟
روشهای درمان زردی نوزاد چیست؟
آیا حتما باید نوزاد را در بیمارستان بستری کرد ؟
چگونه می توان در منزل به درمان زردی نوزاد پرداخت؟
این سوالات همچنین برای مادرانی که قصد بارداری دارند نیز مهم است. پیشگیری از بروز زردی در دوران بارداری بسیار مهم است. لطفا مقاله پیشگیری از زردی نوزاد در دوران بارداری را مطالعه نمایید. در اینجا قصد داریم به چند پرسش اصلی در خصوص درمان آن پاسخ دهیم.
علت زرد شدن نوزاد چیست؟
اولین سوال ما به هنگام مواجه با این مشکل این است که چرا نوزاد زرد می شود؟
زردی به دلیل ازدیاد بیلی روبین و تجمع بیش از حد آن در خون نوزاد بروز پیدا می کند. بیلی روبین یک ماده شیمیایی است و عامل زرد شدن پوست نوزاد به شمار می رود. بیلی روبین در واقع از ضایعات به جا مانده از تخریب گلبول های قرمز خون است.
این بیماری به دو شکل بروز پیدا می کند:
محلول در آب: در این نوع زردی بیلی روبین در آب محلول است و به راحتی می تواند توسط کبد دفع شود
غیرمحلول در آب: این نوع زردی بیلی روبین ها در آب محلول نیستند و توسط کبد قابل دفع نمی باشد.
روشهای تشخیص زردی
- تشخیص چشمی
آزمایش خون
دستگاه بیلی چک
از روشهای تشخیص زردی در نوزاد است.
از علائم مهم زردی ، زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم نوزاد است. برای زردی های خفیف تر تنها سفیدی چشم و پوست صورت و گردن درگیر زردی می شود. هر چه شدت زردی بیشتر شود رنگ زرد از سمت گردن به سینه , شکم و در مواقع شدید تر به پاهای نوزاد نیز می رسد. تشخیص از روی رنگ ادرار و مدفوع نوزاد نیز ملاک مناسبی نیست و رنگ ادرار و مدفوع آنها تفاوتی با سایر نوزادان ندارد.
تشخیص چشمی به طور کامل قابل اعتماد نیست و آزمایش خون و تست بیلی روبین جهت تشخیص توصیه می شود.
میزان شیوع زردی
چه نوزادانی درگیر زردی می شوند؟
بیش از یک سوم نوزادان در روزهای اولیه تولد ته رنگ زرد پیدا می کنند. تا پیش از تولد جفت وظیفه کبد را انجام می دهد اما پس از تولد کبد هنوز توانایی دفع بیلی روبین را پیدا نکرده است از این رو نوزاد به تدریج با تجمع بیلی روبین زرد می شود. سه، چهار روز پس از تولد میزان زردی افزایش می یابد و در روز هفتم یا هشتم تولد درجه زردی به اوج خود می‌رسد.
احتمال ابتلا به زردی در دختران بیشتر است یا پسران؟
تفاوتی در دختر و پسر بودن نوزاد از نظر میزان ابتلا به بیماری و خطر آن نیست . نارس بودن نوزاد ، وزن کم هنگام تولد و مشکلات تنفسی نوزاد عواملی است که در بروز زردی تاثیر دارند.
چه زمانی زردی برای نوزاد خطرناک می شود؟
سن
وزن
نارس یا به‌موقع دنیا آمدن نوزاد
عوامل تعیین کننده حد خطرناک بودن میزان بیلی روبین نوزاد است.
مثالی برای تعریف بهتر شیوع زردی
مثلا اگر یک نوزاد با وزن سه و نیم یا چهار کیلوگرم و پس از ۹ ماه به دنیا آمده باشد و میزان بیلی‌روبین در خون وی ۱۲ باشد، مسئله خطرناکی نخواهد بود. زیرا این میزان برای این نوزاد با این مشخصات کاملا طبیعی است. اما اگر یک نوزاد با وزن دو کیلوگرم به دنیا آید و نارس نیز باشد ، اگر میزان بیلی‌روبین در خون او ۱۲، ۱۳ و ۱۴ باشد خطرناک است. و باید به پزشک مراجعه نماید و تحت درمان قرار بگیرد.
درجه بیلی روبین بین ۱۷ تا ۲۰ حد خطرآفرین است و احتمال رسوب بیلی روبین در مغز نوزاد بسیار زیاد است. رسوب بیلی روبین در مغز می توان منجر به عقب ماندگی ذهنی شود. درجه بیلی روبین بیش از ۲۰ بسیار نادر است و از هر هزار نوزاد یک نوزاد با این درجه از بیلی روبین متولد می شود.
نکات تغذیه مادران باردار و شیرده
تغذیه مادر در ابتلای نوزاد به زردی موثر است. زیرا غذایی که مادر مصرف می کند در شیر او ترشح می شود و این شیر مستقیما توسط نوزاد مصرف می شود.
غذاهای چرب و دیر هضم مثل کله پاچه و بادمجان
غذاهای آماده
غذاهای پر ادویه و گرم به خصوص ادویه‌های تند چون فلفل زیرا باعث التهاب یا تخریب سلول‌های کبدی می شود.
به‌طور کلی تمام ادویه‌های تند و سوزاننده برای نوزاد مضر هستند و نباید مصرف شوند.
هر چه کمتر مصرف شوند بهتر است. چه در دوران بارداری و چه در دوران شیردهی.
مصرف پیاز و سیر به صورت خام سبب بروز زردی می‌شود اما اگر پخته باشد، مشکلی ایجاد نمی‌کند.
میوه های زردی باعث بروز زردی می شود؟
مصرف میوه های زرد در دوران بارداری و شیردهی سبب زرد شدن نوزاد نمی شود اما مصرف بیش از حد میوه های زرد مثل هویج یا نارنگی در سنین بالاتر ممکن است باعث بروز زردی در کودکان شود. تفاوت این کودکان با نوزادان مبتلا به زردی در رنگ سفیدی چشم آنهاست. در نوزادان مبتلا به زردی رنگ سفیدی چشم به زردی می گراید اما در این کودکان سفیدی چشم سفید می ماند.
شیرخشک بهتر است یا شیر مادر؟
شیر مادر برای تغذیه نوزاد بهتر از شیر خشک است.
در برخی مواقع شیر مادر به مدت ۲۴ ساعت قطع می شود و سپس دوباره نوزاد می تواند از شیر مادر تغذیه کند.
روشهای درمانی
روشهای علمی و توصیه های پزشکی در درمان زردی
تقریبا ۶۰ درصد از نوزادان کامل و طبیعی و ۸۰ درصد از نوزادان نارس به درجات مختلف زردی مبتلا می شوند. این عارضه به راحتی درمان می شود ما عدم درمان به موقع مشکلات جدی در آینده برای نوزاد به وجود می آورد.
طبق گزارشات ایسنا از نظر پژوهشگران فرآورده‌های استاندارد شیرخشت یرقان در نوزاد را درمان می کند.
به گزارش ایرنا نیز مطالعه بالینی پژوهشگران ایرانی نشان می دهد قطره خوراکی عصاره گیاه دارویی شیر خشت در کنار نوردرمانی و فتوتراپی در درمان موثر است.
روش موثر , قطعی و علمی در درمان زردی نوزاد که هیچ گونه عوارضی نیز به دنبال ندارد فتوتراپی است.
در این روش نوزاد درون یک دستگاه فتوتراپی قرار می گیرد و نور بدون مانع به بدن لخت نوزاد تابیده می شود و باعث از بین رفتن بیلی روبین خون می شود.
روشهای سنتی درمان
عرق کاسنی
شستشوی پوست بدن نوزاد با عرق کاسنی می تواند سلول های آسیب دیده کبد را ترمیم نماید.
روش استفاده نیز به این ترتیب است که یک لیوان عرق کاسنی را در یک لگن آب مخلوط می کنیم.
پوست نوزاد باید چند روز و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با آن شست و شو داده شود.
ترنجبین
ترنجبین در کاهش زردی نوزاد بسیار موثر است و نتایج مفیدی از استفاده از آن کسب شده است. یک گرم ترنجبین را در یک استکان آب داغ حل نمایید و به مدت سه روز با قاشق چای‌خوری به نوزاد بدهید.
استفاده از لامپ مهتابی
یکی از نمودهای نور درمانی استفاده از لامپ مهتابی است نور می تواند در بیلی روبین ها نفوذ کرده و باعث شکسته شدن آنها شود. بیلی روبین در اثر برخورد با پرتوهای نور خرد می شوند و به مواد بی اثر تبدیل می گردند. این مواد از راه ادرار دفع می شوند. طول موج نور بسیار مهم است.
لامپ های مهتابی خانگی به دلیل اینکه نور با طول موج مناسب ندارد و یا اغلب طول عمر مفید لامپ به پایان رسیده است مناسب این کار نیستند.
همچنین ممکن است با تولید گرمای بیش از حد باعث شکسته شدن لامپ یا گرمازدگی نوزاد شوند.
