عملکرد بیلی روبین در زردی نوزادی به عنوان عامل ایجاد کننده زردی بسیار مهم است. تخریب طبیعی گلبول‌های قرمز در گردش خون حدود ۸۰% از میزان بیلیروبین نوزاد را تولید می نماید. در افراد بزرگسال و سالم این میزان ۸۵% است و حدود ۲۰% باقی مانده از میزان بیلی روبین کل از پیش ساز‌های گلبول قرمز در مغز استخوان یا خونسازی غیر مؤثر و کاتابولیسم پروتئین‌های هم‌دار مثل سیتوکروم به وجود می آیند. در سیستم رتیکولواندوتلیال طی دو مرحله آنزیمی توسط آنزیم‌های هم اکسیژناز و بیلی وردین ردوکتاز از مولکول هم تولید بیلیروبین و منواکسید کربن می‌گردد که از ریه‌های دفع شده و قابل اندازه‌گیری است. اندازه‌گیری‌ها نشان می دهد که منواکسید کربن در روز اول تولد به میزان mg/kg/day 10 تولید می شود. این مقدار ۳-۲ برابر میزان تولید بیلی منواکسید کربن در بزرگسالان می‌باشد.
از متابولیسم g1 هموگلوبین حدود mg34 بیلی روبین تولید می‌شود.
در نوزادان در روز مقدار بیلی روبین تولید شده بیش از دو برابر تولید آن در بزرگسالان یعنی mg/kg 6/3 در روز می‌باشد.
روند تولید بیلی روبین
بیلیروبین یکی از محصولات نهایی کاتابولیسم نیز می باشد
و منبع اصلی آن نیز هموگلوبین در گردش خون است.
بیلی روبین با جدا شدن آهن و پروتئین از آن شروع به تشکیل شدن می نماید و در مرحله بعدی با یک واکنش اکسیداتیو توسط آنزیم میکروزومال هم اکسیژناز حلقه پورفیرین هم از محل آلفا ـ متان باز می شود و بیلی وردین و منواکسید کربن را تولید می‌کند که از ریه دفع می‌شود. بیلی وردین ردوکتاز به بیلی روبین تبدیل می‌شود که بیلی روبین lXa نامیده می‌شود. مقادیر کمی از سایر ایزومرهای بیلی روبین نیز در صفرای انسان دیده شده است. شکل مولکول بیلی روبین توسط پیوندهای هیدروژنی بین مولکولی مستحکم شده است. گروه‌های آب دوست CooH و NH قادر به اتصال به آب نمی‌باشند و گروه‌های هیدروکربن در آب نامحلول می‌باشند اما عملکرد بیلی روبین در زردی به گونه ای است که در محلول‌هایی مثل کلروفرم به راحتی حل می‌شود
و از غشاء‌های سلولی مثل:
- جفت
- سد خونی مغزی
- و سلول‌های کبدی
به سادگی عبور می کند و مثل مواد چربی دوست عمل می‌کند.
بیلی روبین و زردی نوزاد
این نوع به بیلیروبین غیر کونژوگه مشهور می باشد و به شکل ایزومریک lXazz اسید ضعیف و غیر قابل حل در آب موجود است و در ۴/۷- PH ترشح کمی دارد. این نوع بیلی روبین برای حلالیت در آب با کربوهیدرات کونژوگه باید متصل شود. این مرحله قبل از دفع توسط کبد و کلیه لازم است. تنها در پستانداران است که بیلی وردین می تواند به بیلی روبین تبدیل شود چون بیلی روبین فقط از جفت می تواند رد شود. مزیت دیگر آن عملکرد بیلی روبین در زردی به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی می‌باشد اما عملکرد بیلی روبین در زردی با ایجاد آسیب مغزی در موارد خاص بخصوص در نوزادان نارس و کم وزن یک فاکتور تهدید کننده به حساب می آید.
دلایل افزایش تولید بیلی روبین در نوزادان
عملکرد بیلی روبین در زردی نوزادی به دلیل افزایش تولید آن در نوزادان باعث شدت زردی می شود
در اینجا به عللی که باعث افزایش در تولید بیلی روبین می شود اشاره می کنیم:
۱- زیاد بودن توده گلبول قرمز در نوزادان نسبت به وزن بدن آنها:
میزان هموگلوبین در نوزاد g/dl 19-17 با محدوده (g/dl21-14) و هماتوکریت ۶۰-۵۰% است
که نسبت به هموگلوبین افراد بزرگسال (g/dl16-14 در جنس مذکر و g/dl14-12 در جنس مؤنث) دارای سطح بالاتری می باشد.
۲- نیمه عمر گلبول قرمز در نوزادان کمتر از بزرگسالان است:
نیمه عمر گلبول قرمز در افراد بزرگسال ۱۲۰ روز است
ولی بعلت وجود هموگلوبین جنینی این میزان در نوزادان رسیده سالم ۹۰-۷۰ روز
و در نوزادان نارس کمتر از ۷۰ روز می‌باشد.
۳- افزایش تخریب هم ناشی از وجود بافت‌های خونساز در نوزاد که بعد از تولید نیاز به خونسازی در آنها نمی‌باشد.
۴- افزایش تولید و تخریب سیتوکروم‌ها در نوزادان نیز می تواند عامل افزایش بیلی روبین باشد
۵- افزایش جذب مجدد بیلی روبین غیرمستقیم از روده در نوزادان عامل دیگری در افزایش بیلی روبین می باشد.
انتقال و عملکرد بیلی روبین در زردی
زمانی که بیلی روبین غیر کونژوگه در سیستم رتیکولواندوتلیال تولید شده وارد پلاسما می گردد به آلبومین اتصال پیدا می کند. این بیلی روبین غیر کونژوگه و غیر محلول در آب است و در ۴/۷=PH میزان حلالیت آن کمتر از mg/dl 01/0 است. هر مولکول آلبومین در افراد بزرگسال می تواند حداقل به دو مولکول بیلی روبین متصل شود و اتصال مولکول اول از دومی محکم تر می باشد. پیوند های دیگر با قدرت ترکیب ضعیف‌تر نیز وجود دارد ولی از نظر بالینی اهمیت ندارد. مشخص شده است که در نوزادان غلظت آلبومین و ظرفیت پیوند با بیلیروبین در مقایسه با افراد بزرگسال و یا کودکان مسن‌تر کمتر است. لذا ظرفیت پیوند پلاسمائی کمتری برای بیلی روبین دارند. سطح پلاسمائی آلبومین در بدو تولد نوزاد کم است و تا ۷ روزگی تقریباً ۳۰% افزایش می‌یابد و در حدود پنج ماهگی به سطح بالغین می‌رسد.
قدرت پیوند یا رسیدگی آلبومین نوزاد هم در ۱۲-۱۰ ماهگی به سطح افراد بزرگسال می‌رسد.
انواع مختلف بیلی روبین در سرم
بیلی روبین به چهار شکل متفاوت در سرم دیده می شود:
- بیلی روبین غیر کونژوگه متصل به آلبومین سرمی به صورت قابل برگشت که قسمت عمده بیلی روبین در سرم را تشکیل می‌دهد.
- بیلی روبین غیر کونژوگه آزاد غیر متصل به آلبومین سرم که بخش کمی از بیلی روبین سرم را تشکیل می دهد و به آن بیلی روبین آزاد گفته می‌شود.
- بیلی روبین کونژوگه که به صورت مونو گلوکورونید و دی گلوکورونید می باشد این نوع بیلی روبین از طریق کلیه و سیستم صفراوی دفع می‌گردد.
- بیلی روبین کونژوگه دارای پیوند کووالانسی با آلبومین سرم متصل به صورت غیر قابل برگشت نوع دیگر بیلی روبین است و میزان ناپدید شدن آن از پلاسما مثل آلبومین می‌باشد و به آن بیلی روبین دلتا گفته می‌شود. این نوع بیلی روبین تقریباً در دو هفته اول نوزادی وجود ندارد. و آن را در نوزادان مسن‌تر و کودکان می توان یافت. در افراد دچار هیپربیلی روبینمی کونژوگه طولانی مدت میزان این نوع بیلی روبین بالا می‌رود.
از بین چهار نوع بیلی روبین تنها بیلی روبین غیر کونژوگه آزاد می‌تواند از سد خونی مغزی عبور نماید
که عارضه سمیت عصبی بیلیروبین (کرنیکتروس) یک عملکرد بیلی روبین در زردی است که بسیار خطرساز است.
عملکرد بیلی روبین در زردی
در هایپربیلی روبینمی غیر مستقیم ناشی از عملکرد بیلی روبین در زردی نوزادی، بیلی روبین غیر کونژوگه افزایش پیدا می کند.
افزایش بیلی روبین غیر کونژوگه باعث بروز:
- زردی در نوزادان
- نشانگان گیلبرت
- کم خونی همولیتیک
- نشانگان کریگلر نجار
می گردد.
عملکرد بیلی روبین در زردی معمولا به دنبال بیماری های کبدی و صفراوی به وجود می آید
که باعث افزایش میزان بیلی روبین غیر کونژوگه می شود.
این فرم از بیلی روبین را مواردی مثل
- بیماری‌های کبدی مثل سیروز کبدی، تومور یا آبسه کبد، انسداد داخل کبدی و هپاتیت
- سندرم‌های مادرزادی روتور و دوبین جانسون
افزایش می دهد.
برای آشنایی بیشتر با عملکرد بیلی روبین در زردی و درمان زردی نوزاد می توانید با شرکت ارائه کننده دستگاه زردی شکن رسام تماس بگیرید. عملکرد بیلی روبین در زردی به گونه ای است که می تواند با روش فتوتراپی به سادگی درمان شود. زیرا دستگاه فتوتراپی روی بیلی روبین اثر کرده و جذب آن می شود و باعث تغییر شکل در آن می گردد.