آزمایش کومبس در تشخیص زردی نوزادان یکی از آزمایشات مهم و تاثیرگذار می باشد که علاوه بر زردی می تواند انواع بیماری های ناشی از کم خونی را تشخیص دهد. تست کومبس برای اولین بار توسط دکتر کومبس و همکارانش روی گروهی از آنمی های همولیتیک انجام گرفت از همین رو این تست به نام آزمایش کومبس معروف شد. آزمایش کومبس برای شناسایی آنتی بادی هایی به کار می رود که می توانند به گلبول های قرمز خون چسبیده و آنها را حساس نمایند. این آنتی بادی ها به نام آنتی بادی های ناقص یا مسدود کننده خوانده می شوند. علاوه بر این آنتی بادی ها , اجزای C3,C4 کمپلمان نیز می تواند باعث ایجاد حساسیت در گلبول های قرمز خون شود. آنتی بادی های ناقص نمی توانند گلبول های قرمز را آگلوتینه نمایند.
آزمایش کومبس در تشخیص زردی
تست کومبس برای تشخیص بیماری های مختلفی به کار می رود.
اما از یکی از مهمترین کاربردهای آزمایش کومبس در تشخیص زردی نوزادان می باشد.
در اینجا با موارد کاربرد تست کومبس بیشتر آشنا می شویم:
١. جهت تشخیص آنمی اتوایمیون یا hemolytic anemia که از تولید اتوآنتی بادی علیه گلبول های قرمز خودی به وجود می آید.
٢. آزمایش کومبس در تشخیص زردی و بیماری های همولیتیکی نوزادان یا erythroblastosis fetalis به کار می رود
که مهمترین علت آن ناسازگاری خونی خصوصا Rh بین مادر و جنین می باشد.
٣. تشخیص کم خونی همولیتیک به دلیل مصرف برخی از داروها
۴. تشخیص کم خونی همولیتیک که از تشکیل آلو آنتی بادی های ناشی از تزریق خون که اخیراً به بیمار صورت گرفته است به وجود می آید.
۵. تشخیص هموگلوبینوری حمله ای سرد (PCH)
علاوه بر کاربرد آزمایش کومبس در تشخیص زردی از این نوع تست می توان برای شناسایی آنتی بادی های ناقص که روی RBC می نشینند
و آن ها را حساس می کنند نیز استفاده نمود.
آزمایش کومبس به دو انجام می شود:
- آزمایش کومبس مستقیم
- آزمایش کومبس غیر مستقیم
اساس انجام آزمایش کومبس بر ایجاد شبکه بین آنتی بادی های ناقص در سطح گلبول های قرمز حساس توسط AHG جهت ایجاد آگلوتیناسیون می باشد.
تست کومبس در دو مرحله کلی انجام می شود:
- مرحله حساس شدن
- مرحله اضافه کردن معرف کومبس
آزمایش کومبس در تشخیص زردی به روش مستقیم
آزمایش کومبس مستقیم برای شناسایی آنتی بادی های ناقص به RBC جنین استفاده می شود. تفاوت بین آزمایش کومبس مستقیم و غیرمستقیم این است که، مرحله حساس شدن گلبولهای قرمز در بدن جنین اتفاق میافتد. مهمترین و اصلی ترین عامل حساس شدن RBC (در ۷۵% موارد) ناسازگاری گروه های خونی RH می باشد. اما گروههای خونی ABO نیز می تواند در ۲۵ درصد موارد باعث حساس شدن RBC شوند.
ناسازگاری RH : اگر خون جنین دارای +Rh و خون مادر -Rh باشد آنتی بادی های تولید شده از کلاس Igg در بدن مادر از جفت عبور کرده و باعث حساس شدن RBCهای جنین می شود. ناسازگاری ABO : زمانی که گروه خونی مادر O و گروه خونی جنین AB باشد این ناسازگاری زمانی باعث حساس شدن RBC می شود. در این مورد آنتی بادی ۳ Igg آنتی AB موجود در سرم مادر به جنین منتقل می شود که این به حساس شدن RBC جنین منجر می گردد.
روش انجام آزمایش کومبس مستقیم
برای انجام آزمایش کومبس در تشخیص زردی و سایر بیماری های جنین ابتدا خون بند ناف را می گیرند.
و سپس از آن سوسپانسیون ۵ درصد گلبول های قرمز تهیه می شود.
از آن جا که مرحله حساس شدن RBC در بدن جنین اتفاق افتاده است نیازی به انکوبه کردن در این مرحله نیست.
پس از آن ۰/۱ میلی لیتر از سوسپانسیون ۵ درصد RBC به ۱/۰میلی لیتر AHG اضافه می شود.
برای تشکیل شبکه بین RBC، لوله های تست به مدت ۳ تا ۵ دقیقه در دمای آزمایشگاه نگه داشته می شود. بعد از ۵ دقیقه، لوله ها را در ۱۰۰۰ و به مدت یک دقیقه سانتریفیوژ می شوند. در پایان کار نیز لوله ها باید از نظر آگلوتیناسیون با زدن ضربه ای ضعیف به لوله، مورد بررسی قرار گیرد. اگر آگلوتیناسیون مشاهده شود، نشان دهنده این است که RBC جنین حساس شده است و باید تعیین تیتر شود (به این معنی که در تعیین تیتر، AHG را رقیق می شود نه سرم ) زیرا این می تواند در زایمان دوم به بعد باعث HDN در نوزادان گردد.
آزمایش کومبس در تشخیص زردی به روش غیر مستقیم
از آزمایش کومبس غیر مستقیم برای شناسایی RBC حساس شده در محیط In vitro استفاده می گردد. مرحله حساس شدن RBC ها در این روش توسط انکوباسیون انجام می شود. مراحل بعدی این آزمایش تقریبا مشابه آزمایش کومبس مستقیم است.
در این تست آنتی بادی های ناقص، در خون مادر وجود دارد.
علت تشکیل این آنتی بادی ها به دو دلیل عمده می باشد که شامل:
۱. انتقال خون
۲. زایمان اول
می باشد.
جهت تشخیص و بررسی وجود و یا عدم وجود آنتی بادی یاد شده در این آزمایش از سوسپانسیون ۵ درصد RBC، گروه خونی +O استفاده می شود. چون آنتی بادی های ناقص، شاخص های آنتیژن RBCهای گروه خونی +O را حساس نموده و با اضافه کردن AHG باعث ایجاد آگلوتیناسیون می گردد.
چرا از +O استفاده می کنیم
برای اینکه بتوانیم ناسازگاری گروههای خونی ABO را از بین ببریم از این گروه خونی استفاده می کنیم زیرا در صورت استفاده از گروههای خونی A,B,AB ممکن است آنتی بادی ضد AB گروه خونی O باعث حساس شدن سوسپانسیون شود. همچنین علت اینکه از +RH استفاده میکنیم این است که می خواهیم آنتی بادی های ناقص بر روی آنتیژن های +RH بنشینند تا ما بتوانیم آگلوتیناسیون را مشاهده نماییم. اگر از -RH استفاده کنیم در روی RBC، آنتیژنی وجود نخواهد داشت تا RBC توسط آنتیبادی حساس شود.
روش انجام آزمایش کومبس غیر مستقیم
برای انجام آزمایش کومبس در تشخیص زردی و سایر مشکلات نوزادی به روش غیر مستقیم ابتدا ۰/۱ میلیمتر از سرم بیمار را با ۱/۰ میلیمتر از سوسپانسیون ۵ درصد مخلوط نموده و سپس لوله آزمایش را به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه در انکوباتور ۳۷ درجه قرار می دهیم در این مرحله RBC در صورت وجود آنتی بادی ناقص در سرم، حساس خواهند شد. بعد از این مدت، لوله آزمایش را به مدت یک دقیقه در دور ۱۰۰۰ سانتریفیوژ می کنیم. و سه بار توسط سرم فیزیولوژی شستشو می دهیم تا آنتی بادی های غیر اختصاصی حذف شوند و فقط آنتی بادی های اختصاصی که به شاخص های آنتیژنی RBC چسبیده اند، باقی بمانند.
پس از انجام دادن این مراحل اکنون یک قطره AHG به لوله اضافه می کنیم
و بعد از ۳ تا ۵ دقیقه لوله را به مدت یک دقیقه در دور ۱۰۰۰ سانتریفیوژ می نماییم.
در پایان نیز با زدن ضربه ای ضعیف آگلوتیناسیون را بررسی می کنیم.
آزمایشات متداول برای تشخیص زردی نوزاد
از مهمترین آزمایشاتی که برای تشخیص زردی نوزاد انجام می شود می توان به:
- تعیین گروه خون و Rh مادر و نوزاد
- آزمایش بیلی روبین ( مستقیم و غیرمستقیم )
- CBC, Retic
- آنزیم G6 PD
آزمایش کومبس در تشخیص زردی به روش مستقیم(احتمال ناسازگاری ABO ، تکرار در صورت منفی بودن نوبت اول )
توجه شود که آزمایش کومبس در تشخیص زردی در صورتی که زردی به مدت زمان زیادی طول کشیده باشد دیگر پاسخگو نیست و باید از روشهای دیگری برای آزمایش و تشخیص زردی نوزادی استفاده شود. اگر زردی نوزادی بیش از دو هفته در نوزادان ترم و بیش از سه هفته در نوزادان نارس طول بکشد نیاز است تا برای تشخیص زردی آزمایشات زیر انجام شود:
- ارزیابی خون برای تعیین گروه خون و Rh مادر و نوزاد
- آزمایش بیلی روبین ( مستقیم و غیرمستقیم)
- انجام CBC,Retic
- آنزیم G6PD
- تست های تیروئید (T4,TSH )
- کامل و کشت ادرار
- مواد احیاء کننده ادرار
جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه آزمایش کومبس در تشخیص زردی و شناخت انواع بیماری های زردی با ما تماس بگیرید تخصص ما
درمان زردی نوزاد به صورت کامل و قطعی است که از مهمترین خدمات ما اجاره دستگاه زردی نوزاد می باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با زردی و عوامل مختلف آن اینجا کلیک کنید.
