در راستای ادامه بحث مقاله قبلی در زمینه مدیریت زردی نوزاد و نحوه تشخیص خطر زردی در نوزادان قصد داریم به بررسی بیشتر در زمینه جلوگیری از زردی و مشخص کردن نوزادان و مادران در خطر زردی بپردازیم. با این راه کارها و آموزش هایی که به مادران و در کل والدین نوزادان داده می شود می توان امیدوار بود تا حد زیادی بتوان از زردی در نوزادان جلوگیری نمود:
مادران و نوزادان در معرض خطر زردی
جهت مدیریت زردی نوزاد باید علائم و عواملی که باعث بروز زردی در نوزاد می شود چه از طرف مادر چه در خود نوزاد شناخته شود.
الف : وجود برخی علائم و عوامل در مادران می تواند منجر به بروز زردی در نوزادان شود که از جمله این عوامل مربوط به مادر می توان به دیابت، ناسازگاری های خونی( و عوامل مرتبط به نوزاد )هماتوم ، نارسی(، زایمان به روش سزارین مخصوصاً اگر از روش بی حسی نخاعی استفاده شود ممکن است باعث بروز رردی نسبتا بالایی در نوزاد گردد.)
زردی ناشی از عوامل مختلف در مادر می تواند با مشکلات زردی ناشی از گرسنگی و یا زردی ناشی از شیر مادر همزمان بروز پیدا کند و یک اثر تجمعی روی زردی نوزاد داشته باشد. این باعث می شود تا سطح بیلی روبین در خون نوزاد به نسبت بالایی افزایش پیدا کند در صورت وجود برخی شرایط مثل نوزاد خواب آلوده ، نارس بودن نوزاد، جدایی مادر از نوزاد اقداماتی مانند ماساژ مکرر سینه، شروع دوشیدن شیر با دست یا با پمپ شیردوش از همان ساعات اول و تکرار و استمرار آن تا هر وقت که لازم باشد برای افزایش شیر مادر انجام می شود.
نوزادانی که در معرض زردی قرار دارند
ب: نوزادان نارس که بین ۳۵ تا ۳۷ هفته بارداری را طی کرده اند بیش از سایر نوزادان در معرض خطر ابتلا به زردی قرار دارند.
این نوزادان در بیشتر مواقع با شروع تغذیه با شیر مادر دچار مشکل بوده و یا توانایی لازم برای مکیدن سینه مادر برای خوردن شیر را ندارند. این امر باعث بروز زردی در این نوزادان ناشی از گرسنگی و دریافت کم شیر مادر می شود. همچنین کبد این نوزادان نارس است و توانایی لازم برای کونژوگه نمودن بیلی روبین را ندارد. جهت مدیریت زردی نوزاد در شرایطی که نوزاد قدرت مکیدن سینه مادر برای دریافت شیر را ندارد باید بعد از هر بار خوردن شیر توسط نوزاد , شیر مادر دوشیده شود و توسط یک فنجان یا قطره چکان به نوزاد خورانده شود. تا هم حجم شیر دریافتی در نوزاد افزایش یابد و هم نوزاد از نظر وزن و رشد دچار اختلال نشود و هم بتوان به خوبی مدیریت زردی نوزاد را انجام داد تا سبب افزایش بیش از حد بیلی روبین در خون نوزاد نشود.
از آنجا که ممکن است برخی والدین شیر مادر را علت زردی در نوزاد بدانند و از این رو مادر از ادامه شیر دهی به نواد خود اجتناب نماید باید برای رفع این گونه مشکلات و سوءتفاهم ها به مادران و والدین آموزش های لازم داده شود و اهمیت تداوم تغذیه با شیر مادر برای نوزاد جهت مدیریت زردی نوزاد توسط مادران درک شود و بدانند که برای تولید شیر بیشتر در حین درمان های پزشکی چه اقدماتی باید انجام شود. این کار در مدیریت زردی نوزاد بسیار موثر است و می تواند به درمان زردی در نوزادان نیز بسیار کمک کند.
الف- عوامل با خطر زیاد زردی در نوزادان
در حالت کلی عوامل خطرساز برای ابتلای نوزاد به زردی شدید را می توان در سه دسته تقسیم بندی نمود:
- الف- عوامل با خطر زیاد
- ب- عوامل با خطر متوسط
- پ- عوامل با خطر کم
مهم ترین عواملی که می تواند باعث بروز زردی های شدید در نوزادان شود شامل
- زردی بالینی در ۲۴ ساعت اول تولد نوزاد
- سطح بالای بیلی روبین نوزاد در منطقه پرخطر
- سن داخل رحمی ۳۵ تا ۳۶ هفته
- وجود ناسازگاری های خونی و کومبس مستقیم مثبت
- G 6PD آنزیم کمبود
- ابتلای فرزندان قبلی خانواده به زردی و نیاز به فتوتراپی در این نوزادان
- وجود سفال هماتوم و یا اکیموز گسترده بر روی پوست
- تغذیه ناکافی با شیرمادر
- کاهش بیش از ۱۰ %وزن بدن در روزهای اول تولد
ب- عوامل با خطر متوسط زردی در نوزادان
- سطح بیلی روبین در منطقه متوسط
- سن داخل رحمی ۳۷ تا ۳۸ هفته
- وجود زردی بالینی بعد از ۲۴ ساعت اول و قبل از ترخیص
- ابتلای فرزندان دیگر خانواده به زردی ولی بدون نیاز به فتوتراپی
- نوزاد ماکروزومیک مادر دیابتیک
- جنس مذکر
پ- عوامل با خطر کم زردی در نوزادان
- سطح بیلی روبین در منطقه کم خطر
- نوزاد با سن داخل رحمی بیشتر از ۳۸ هفته
- دریافت کافی شیر مادر
- ترخیص به موقع بعد از ۴۸ ساعت از زایشگاه
نکته مهم : زمان ارزیابی مجدد شدت زردی در نوزاد ترخیص شده از زایشگاه در سه گروه بالا به صورت زیر می باشد:
- گروه الف: ۲۴ساعت بعد از ترخیص
- گروه ب: ۴۸ ساعت بعد از ترخیص
- گروه پ: ۷۲ ساعت بعد از ترخیص
نحوه مدیریت زردی نوزاد
برای مدیریت زردی نوزاد اقدامات زیر ضروری به نظر می رسد:
- پیشگیری اولیه از بروز زردی در نوزاد :
مهم ترین و اساسی ترین گامی که در مدیریت زردی نوزاد باید انجام داد پیشگیری از زردی نوزاد است که گام موثر در پیشگیری نیز تغذیه مکرر با شیر مادر ۸ تا ۱۲ بار در هر ۲۴ ساعت شبانه روز است.
- تشخیص زردی در نوزاد
گام های زیر برای تشخیص زردی نوزاد و مدیریت زردی نوزاد انجام می شود:
اول : ارزیابی بالینی
دوم : اندازه گیری بیلی روبین از طریق آزمایش خون و نمونه گیری در صورت نیاز
سوم : انجام بررسی های اولیه آزمایشگاهی در صورت وجود هیپربیلی روبین هایی که شامل موارد زیر است :
BC, Platelet , Retic count , Direct coombs , G6PD, Blood groups & RH ( mother and baby), Peripheral blood smear
- تعیین علت زردی برای مدیریت زردی نوزاد
تعیین علت زردی همولیتیک یا غیر همولیتیک بودن آن
علت زردی برای درمان زردی نوزاد و مدیریت زردی نوزاد بسیار اهمیت دارد و روش درمانی با توجه به علت زردی توسط پزشک تشخیص داده می شود.
مدیریت زردی نوزاد و نحوه درمان زردی نوزاد
تصمیم گیری در مورد روش درمان زردی در نوزادان برای مدیریت زردی نوزاد هر چه سریعتر باید انجام شود. دستگاه فتوتراپی می تواند یک درمان موثر برای کاهش بیلی روبین و مدیریت زردی نوزاد باشد. وقتی که سطح بیلی روبین توتال سرم به آستانه شروع فتوتراپی تعیین شده بر اساس آستانه ها برای فاکتور خطر و سن نوزاد، نزدیک می شود، نوزاد برای فتوتراپی به بیمارستان ارجاع داده می شود. همچنین ممکن است فتوتراپی در خانه نیز قابل انجام باشد که این امر بر اساس تشخیص پزشک صورت می گیرد.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه مدیریت زردی نوزاد با ما همراه باشید.
